Pijnbehandeling

Viscerale pijn

Viscerale pijn is pijn die ontstaat door activatie van een pijnreceptor die verbonden is met een orgaan in de borst-, buik-, of bekkenholte. De zenuwvoorziening van de organen komt vanuit verschillende plekken langs het ruggenmerg. Hierdoor is de pijnlijke plek vaak niet zo duidelijk aan te wijzen. Het is meestal een verspreide, doffe en zeurende pijn met een gevoel van ongemak. Soms komen daar andere klachten bij zoals misselijkheid, braken, zweten, darmklachten en emotionele reacties zoals angst. Dit komt omdat de zenuwbanen die verbonden zijn met de organen niet alleen pijnprikkels geleiden, maar ook prikkels die zorgen voor de werking van deze organen.

Neuropathische pijn

Bij neuropathische pijn (ook wel zenuwpijn of neuralgie genoemd) gaat het specifiek over pijn als gevolg van een beschadiging in het zenuwstelsel. Hierdoor ontstaan pijnprikkels die geen functie hebben. Het kan ontstaan door beschadiging van één zenuw of van een bundel zenuwen. Bij endometriose kan er in sommige gevallen ingroei plaatsvinden in de zenuwbaan die naar het been loopt (plexus sacralis).

Neuropatische pijn wordt omschreven als stekend, brandend, schrijnend of elektrische schok; het gaat vaak samen met tintelingen of een doof gevoel. Het pijnlijke gebied hoeft niet altijd hetzelfde te zijn als de plaats waar de zenuwbeschadiging is.

Neuropathische pijn reageert niet goed op gewone pijnstillers (paracetamol, NSAID’s of opioïden). Voor neuropathische pijn worden medicijnen voorgeschreven die specifiek op de overprikkeling van zenuwen of hersenen werken.

Chronische pijn

Van chronische pijn is sprake als er gedurende 3 maanden dagelijks pijn wordt ervaren. Soms is hier een duidelijke oorzaak voor, maar meestal kan er geen lichamelijke oorzaak worden gevonden. Deze vorm van pijn kan ontstaan door sensitisatie van het autonome stelsel. Dit betekent dat de hersenen zo gewend zijn aan het afgeven van een pijnsignaal, dat ze dit niet kunnen stoppen, ook al is er geen pijn meer aanwezig. Dit kunt u vergelijken met ‘fantoompijn’, wanneer personen nog pijn voelen in een been dat al geamputeerd is.

Het behandelen van pijn is vaak complex. Wanneer er een duidelijke oorzaak aanwezig is, kan het onderliggende probleem met medicatie of operatief ingrijpen aangepakt worden. In het geval van endometriose of adenomyose spreken we dan over hormonale therapie of bijvoorbeeld het verwijderen van de door endometriose aangetaste gebieden. Wanneer deze behandelingen niet  mogelijk zijn, of wanneer deze wel hebben plaatsgevonden maar onvoldoende effectief zijn geweest of wanneer er geen goede oorzaak voor pijn gevonden kan worden, kan pijnbehandeling een uitkomst bieden.

Er is vaak een complexe interactie tussen pijn, gedrag, gedachten, emoties en sociale context. Dat maakt dat de belangrijkste behandeling eigenlijk multidimensionaal is. De behandeling bestaat uit een combinatie van fysiotherapie, (soms specifiek gericht op het probleemgebied zoals bij bekkenbodemtherapie), begeleiding door een psycholoog (zoals bij cognitieve gedragstherapie) en ondersteuning met medicatie.

Medicamenteus

Naast paracetamol en NSAID’s (diclofenac, naproxen, ibuprofen) zijn ook andere vormen van pijnstilling mogelijk. Dit is afhankelijk van de soort pijn die u ervaart. Het gaat dan om bijvoorbeeld pregabaline of amitriptyline. Dit is medicatie die effectief kan zijn wanneer er sprake is van neuropathische of chronische pijn. Het dient dagelijks gebruikt te worden om een ‘medicatiespiegel’ op te kunnen bouwen. Deze middelen hebben ook bijwerkingen waarover u geïnformeerd indien dit wordt voorgeschreven

Opiaten (morfine-achtige medicatie) hebben maar zeer zelden ene plek in de behandeling bij endometriose. Dit komt omdat dit type pijnstillers een ander soort pijn aanpakt dan dat endometriose veroorzaakt. Echter bij de bestrijding van post-operatieve pijn, hebben opiaten wel een rol.

TENS apparaat

TENS staat voor Transcutane Elektrische Neuro Stimulatie. Bij deze behandeling wordt met behulp van zwakke elektrische stroompjes de pijn verminderd. Het is belangrijk dat u weet dat TENS niet de oorzaak van de pijn kan wegnemen, het kan wel de pijn verminderen.
•    Het verstoort de zenuwgeleiding die maakt dat u pijn voelt;
•    Het stimuleert de afgifte van pijnstillende stoffen door het lichaam;
•    Het heeft een spierontspannende werking.

Het TENS-apparaat is een handig apparaat, met twee snoeren waaraan u de elektrodes moet vast maken. Deze zelfklevende elektrodes plakt u op de huid. Via de elektrodes zorgt het TENS-apparaat voor het toedienen van de elektrische stroompjes door de huid. Het plaatsen van de elektrodes wordt specifiek op uw situatie afgestemd. U kunt de TENS-therapie drie tot vier maal per dag gebruiken. Afhankelijk van de soort TENS-therapie duurt een behandeling minimaal 20 en maximaal 60 minuten.

Infiltratie ganglion IMPAR

Het Ganglion Impar is een zenuwknoop die deel uitmaakt van het autonome of onwillekeurig zenuwstel. Het ligt aan de voorzijde op de overgang van het heiligbeen en het staartbotje. Dit zenuwsysteem staat voor een deel in voor het pijngevoel in het staartbotje en het gebied rond om de anus. Tijdens de behandeling ligt u op de buik en wordt ter hoogte van de bilnaad de juiste positie voor de naald onder röntgendoorlichting bepaald. Nadat de huid is gedesinfecteerd, wordt deze verdoofd.

Vervolgens wordt de naald ingebracht, in de buurt van het ganglion van Impar. De arts controleert met contrastvloeistof of de naald op de correcte plaats staat. Vervolgens wordt er een verdovingsvloeistof, al dan niet met ontstekingsremmers (therapeutische blokkade), ingespoten met als doel het ganglion van Impar te behandelen.

Afhankelijk van het succes van een proefblokkade wordt besloten om over te gaan tot een langwerkende blokkade. Bij een langwerkende (therapeutische) blokkade kan het effect binnen 2 dagen optreden, echter moet u er rekening mee houden dat het effect van de behandeling bij velen pas tot na 6 weken kan optreden. Daarom wordt pas na 6-8 weken het effect van de behandeling geëvalueerd.

Lokale/ neuraxiaal zenuwblokkade

Tussen de wervels zitten openingen waardoor zenuwen vanuit het ruggenmerg naar de romp of ledematen lopen. Het begin van zo’n zenuw heet zenuwwortel. Als de zenuwwortel geïrriteerd is, kan er uitstralende pijn ontstaan in de romp of het ledemaat dat door deze zenuwwortel van gevoel wordt voorzien. ij een zenuwwortelblokkade (soms zenuwknoopblokkade genoemd), wordt geprobeerd de zenuwwortel zodanig te beïnvloeden dat het gevoel van pijn niet meer wordt doorgegeven aan de hersenen.

De specialist probeert eerst vast te stellen welke zenuwwortel betrokken is bij de pijn. Dit gebeurt door één of meer proefblokkades met een verdovingsvloeistof. Het is echter niet mogelijk om meerdere proefblokkades op dezelfde dag uit te voeren. Bij een geslaagde proefblokkade vermindert de pijn in ieder geval met meer dan 50% ten opzichte van uw oorspronkelijke pijn. Dit verdovende effect is tijdelijk en houdt meestal enkele uren aan. Als duidelijk is geworden welke zenuwwortel betrokken is bij de pijn, kan de pijnspecialist proberen de zenuwwortel te behandelen met stroom (PRF) of met een ontstekingsremmer (corticosteroïd). Als dat nodig is, kan de behandeling maximaal 2-3 keer per jaar worden herhaald. De proefblokkade of langdurige zenuwblokkade duurt vijftien minuten tot drie kwartier.

Pijnbehandeling vindt plaats op de pijnpoli, door gespecialiseerde pijnspecialisten. In goed overleg met u wordt gekeken naar de meest optimale behandeling.